تاریخ کردستان
سابقه تاریخی کردستان
کردستان قلمرو جغرافیایی بسیار گسترده‌ای شامل مناطق کردنشین ایران، ترکیه، عراق، سوریه، ارمنستان و آذربایجان است که در گذشته همه این مناطق جزو ایران بودند و اکنون استان کردستان بخش کوچکی از این محدوده جغرافیائی است. معمولاً در بحث تاریخ استان کردستان با توجه به اینکه تاریخ گستره کردستان در یک ریشه و با هم در پیوند است ، در مورد تاریخ تمام مناطق کردنشین صحبت می‌گردد. آثار باستانی و محوطه‌های تاریخی متعدد و پراکنده‌ای از دوران قبل از تاریخ تا دوران اسلامی در استان وجود دارد که همگی آنها مؤید تاریخ با سابقة استان کردستان هستند به ویژه اینکه پایه‌گذار اولین حکومت قدرتمند و اصیل ایرانی مادها نیاکان کردهای امروزی بودند اما متأسفانه به دلایل متعدد طبیعی و اجتماعی همانند شرایط اقلیمی و آب و هوائی، ریزشهای جوی سالانه نسبتاً زیاد و رطوبت نسبی بالا و زمستانهای سرد، عاملی در تخریب، فرسایش و آسیب‌رساندن به آثار و اماکن قدیمی منطقه بوده است از طرف دیگر، تهاجمات متعدد و پی در پی اقوام باستانی، به ویژه آشوری‌ها به این سرزمین که در جنگهای ویرانگر خود سرزمینهای مغلوب را تخریب کرده و می‌سوزاندند ، نیز در تخریب آثار کردستان سهم زیادی داشته است. با این وجود هنوز برخی آثار قدیمی به جا ماندة قابل بازدید در استان شکوه و عظمت گذشته این منطقه از ایران را مشخص می‌سازد از جمله قلعه باستانی قم‌چقای در شمال غربی بیجار که در ردیف شاهکارهای با ارزش تاریخی مربوط به سده 900-800 قبل از میلاد به شمار می‌رود، همچنین تپه باستانی زیویه، غارکرفتو، نقش برجسته اورامانات و سایر آثار دیگر که از جاذبه‌های تاریخی و مهم استان محسوب می‌گردند. بخش مهمی از تاریخ و آثار به‌جا مانده در کردستان مربوط به زمانی است که خاندان پرقدرت و با نفوذ اردلان در دوره صفویه و به هنگام جنگ ایران با عثمانی مرکز حکومت خود را در سال 1046 هـ.ق یعنی حدود 400 سال پیش به شهر سنندج انتقال دادند دراین سال سلیمان خان اردلان مرکز حکومت و قدرت خانواده خود را بعد از چندین نقطه به شهر سنندج منتقل نمود و از آن زمان تا حدود به قدرت رسیدن ناصر الدین شاه قاجار این خانواده در محدودة استان حکومت میکردند و بدین خاطر بسیاری از آثار تاریخی به جا مانده در کردستان به ویژه شهر سنندج مربوط به دورة حکومت اردلانها میباشد. اردلانها با شاهان صفوی ، زندیه ، قاجاریه ارتباط خوبی داشتند و برخی از حکام آنها فعالیتهای عمرانی خوبی انجام داده و آثار زیادی چون پل ، عمارت، حمام ، قلعه و ... در استان به جای گذاشته که امروزه بر اعتبار آثار تاریخی استان افزودهاند.
